امام صادق (ع) : بدانید که اسلام همان تسلیم ( یعنی این که در برابر دستورات خدا و قرآن و پیغمبر (ص) و ائمه اطهار (ع) تسلیم باشیم و از آنها پیروی کنیم بدون چون و چرا ) است و تسلیم همان اسلام پس هرکه تسلیم گشت محققا مسلمان شده و هرکه تسلیم نشد مسلمان نیست ، و هرکه خوش دارد که به حد نهائی احسان و نیکوکاری رسد باید فرمانبرداری خدا را کند زیرا هرکه فرمانبرداری خدا را کرد بحد نهائی احسان رسیده است.

روضة الکافی جلد 1 صفحه 14 

حتما قبل از خواندن احادیث به این نکته ها توجه کنید:

قبل از خواندن آیات به حدیث زیر توجه کنید : 


حضرت ابوالحسن (ع) :

هرکه یک آیه از قرآن را تکذیب کند ( قبول نداشته باشد ) اسلام را پشت سر انداخته ( کافر شده ) و همه قرآن و پیامبران و رسولان را تکذیب کرده ( و دروغگو پنداشته ) است. روضة الکافی جلد 2 صفحه 42 

۱٫ در برخی روایات فقط یکی دوتا از آلات موسیقی نام برده شده ولی دلیل بر این نیست که منظور فقط همان آلت است . بلکهمنظور تمامی آلات از این قبیل میباشد. هرچند که در بعضی از حدیثها از همه ی آلات موسیقی نام برده شده.

۲٫ نام آلات موسیقی که در احادیث آمده مربوط به چند صد سال پیش است ولی الآن نام دیگری دارند که به تعریف هریک از آلات موسیقی وارد شده در روایات، در آخر احادیث پرداخته ایم.

۳٫ بعضی از احادیثی که به گونه های مختلف ترجمه و نقل شده اند، بنده به شخصه به منبعشان رجوع کرده و حدیث درست و اصلی را نوشتم. [نگران حدیث اشتباه یا جعلی نباشید] ادامه مطلب. . .

۴٫ بعضی از احادیث نظر شدیدا مخالف امامان علیهم السلام با غنا و موسیقی را نشان می دهد و عواقب بسیار وحشتناکی برای گوش کردن به غنا گفته اند. باید توجه داشت که آنها معصوم هستند و امام معصوم همانطور که از نام معصوم بر می آید، از انجام گناه عصمت دارند و به هیچ وجه گناه نمیکنند. دروغ نیز از گناهان کبیره است و آنها در این احادیث (نغوذ بالله) دروغ نمی گویند.

۵٫ بنده احادیث خیلی جالبی در کتابها و سایت های مختلف در رابطه با موسیقی پیدا کرده ام اما بدلیل نداشتن سند، آنها را ننوشتم و فقط به نوشتن احادیث معتبر پرداختم. تمامی این احادیث با ذکر منبع نوشته شده است و در صورت وجود شبهه میتوانید به منبع آن رجوع کنید.

۶٫ در آیات قرآن به صراحت به عدم گوش دادن به موسیقی دستور داده نشده ولی در این رابطه دو مطلب قالب تأمل است:

اول اینکه در آیات متعددی از قرآن مانند سوره مبارکه نساء آیه ۵۹ ، سوره مبارکه محمد آیه ۳۳ و … خداوند امر فرموده که از او و پیامبرش اطاعت کنید و پیامبر نیز امر فرموده که از جانشینانش (که ائمه اطهار علیهم السلام می باشند) پیروی و اطاعت کنید. پس پیروی از سخن و دستور پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و امامان معصوم علیهم السلام مبنی بر عدم گوش دادن به غنا (و همچنین در موارد دیگر) واجب می باشد.

دوم اینکه مفسران فراوانی از جمله خود امامان معصوم علیهم السلام معنی بعضی آیات قرآن را به غنا تفسیر کرده اند.

احـادیث و روایـات:

۱- پیامبر صلی الله علیه و آله میفرمایند:

همانا خداوند تعالی مرا راهنما و رحمت برای جهانیان قرار داده و مرا امر کرده که مزمارها و معزفه ها و تارها و بت ها و اعمال جاهلیت را از بین ببرم، بدرستی که معامله و تجارت و خرید و فروش آلات موسیقی حرام است. (مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۱۹) (مستدرک، ج۲، ص ۴۵۸)

۲- سوره مبارکه اسرا (بنی اسرائیل)، آیه ۶۴:

(و به شیطان گفته شد) هرکس را میتوانی با صدایت از راه بلغزان…

در روایتی از امام صادق علیه السلام در خصوص این قول خداوند در قرآن سؤال شد، حضرت در پاسخ فرمودند: منظور از با صدایت غنا و تارها و آلات موسیقی است که همانا آنها از صداهای شیاطین است. (الغدیر، علامه امینی، ج۸، ص۶۹، ح۳) (تفسیر نورالثقلین، ج۴، ص۴۲)

۳- از عبدالله بن عباس از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمودند:برخی از اقوام هستند که قرآن را برای غیر خدا فرا میگیرند و از آن به عنوان وسیله ای از آلات موسیقی استفاده میکنندو با قرآن غنا میکنند، تا اینکه فرمودند این اقوام طبل و آلات موسیقی را نیکو میشمارند امر به معروف و نهی از منکر را زشت میدانند. سپس فرمودند: اینان در ملکوت آسمانها پلیدهای نجس خوانده می شوند. (وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۳۰، ح۲۷) (تفسیر قمی، ص۴۲۷)

۴- از امام صادق علیه السلام درباره قول زور(که در آیه ۳۰ سوره مبارکه حج آمده) سؤال شد، فرمودند:غناء همان قول زور و سخن باطل است… شما را از نواختن آلات موسیقی همچون صنج ها برحذر میدارم، همانا شیطان با کسیکه آنرا بنوازد به سرعت همراه میشود ملائکه از او فرار میکنند و نفرت دارند. هرکه در خانه اش چهل روز طنبور (سه تار) باشد غضب الهی را بسوی خود جلب کرده است. (من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۶، ح۶)

باز هم تذکر میدم واسه افرادی که نکات اول این صفحه رو نخوندن: در این روایت فقط منظور طنبور یا همون سه تار نیست بلکه منظور همه آلات موسیقیه.

۵- در فقه الرضوی (باب شرب خمر وغناء) از امام رضا علیه السلام روایت شده که فرمودند: هر کس درخانه اش طنبور(سه تار)، عود یاهر چیزی از وسایل موسیقی از قبیل معزفه و یا شطرنج و سایر وسایل شبیه به آن (وسایل قمار) را چهل روز نگهدارد، پس به حقیقت و حتما شایسته خشم خداست و اگر در آن چهل روز ازدنیا برود، همچون فاجر فاسقی مرده است که جایگاه او جهنم خواهد بود و این عاقبت، بد بازگشتی خواهد بود. (تفسیر اثنا عشری، ج۹، ص۴۹)

۶- امام صادق علیه السلام فرمودند: هنگامی که آدم وفات یافت، شیطان و قابیل در زمین به شادی پرداختند و برای سرزنش آدم علیه السلام به نواختن تار و آلات موسیقی مشغول شدند و هر چه از این گونه در زمین است و مردم از آن لذت میبرند، از همانجا سرچشمه گرفته است.(فروع الکافی، ج۶، ص۳۱،

ح۳) (وسائل الشیعه، ج۶، ص۲۲۳، ح۵) (لئالی الاخبار، ج۵، ص۲۲۱)

۷- جابر بن عبدالله از پیامبر صلی الله علیه وآله نقل کرده که فرمودند: شیطان اولین کسی بود که آواز خواند، هنگامیکه آدم علیه السلام از درخت ممنوعه در بهشت خورد، آواز خواند.(وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۳۱، ح۲۸) (لئالی الاخبار، ج۵، ص۲۲۲)

۸- امام صادق علیه السلام فرمودند: جز این نیست که خداوند صنایعی را که از آن فساد محض ایجاد میشود حرام کرده است. مثل سازها و نی ها و همه آلات موسیقی و لهو  و هر چه که شبیه به آن است، و باید از آن دوری کرد و در این وسائل و آلات و هر آنچه از آنها ایجاد میشود هیچ صورتی از صلاح و درستی نیست و لذا آموختن آن و آموزش آن و استفاده از آن و اجرتگرفتن برای آن و تمامی صورتهای آن حرام است.(وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۵۷، ح۱، به نقل از تحف العقول)

نکته قابل توجه اینه که تو این روایت از همه انواع موسیقی نام برده شده.

۹- اسحاق بن جریر روایت کرده که امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند:همانا شیطانی بنام قفندر وجود دارد، هرگاه چهل روز در خانه کسی بربط نواخته شود و مجلس غنا برگزار گردد، آن شیطان تمام اعضای خود را بر تمام اعضای صاحبخانه میگزارد قرار میدهد و در آن میدمد، بعد از این دمیدن است که غیرت از او برداشته میشود بطوریکه از تجاوز به ناموسش نیز باکی ندارد. (فروع کافی، ج۶، ص۴۳۳، ح۱۴) (وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۱۲۳۲، ح۱) (لئالی الأخبار، ج۵، ص۲۲۱)

و در حدیث دیگری آمده است: وقتی که چنین شد، شرم و حیا از او برداشته میشود به گونه ای که از سخنان ناروایی که به مردم میگوید، یا مردم درباره او میگویند، پروایی ندارد. (مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۱۷)

۱۰- امام صادق علیه السلام فرمودند: نواختن تار نفاق را در قلب می رویاند همانطور که آب، سبزه را می رویاند. (بحارالانوار، ج۷۹، ص۴۴۱، ح۲۰) (وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۲۳، ح۳) (لئالی الأخبار، ج۵، ص۲۲۱)

۱۱- امام باقر علیه السلام فرمودند: غنا نفاق را در قلب میرویاند همچنان که درخت خرما خوشه می رویاند. (مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۱۲)

در مورد دو حدیث بالا:

کسی که نفاق دارد منافق است و احتمالا می دانید که عذاب منافق مثل عذاب کافران بلکه بدتر میباشد. در قرآن کریم آمده است که خداوند نور منافقین را در وسط راه از آنها میگرد و نکته جالب اینجاست که چرا خداوند نورشان را در وسط راه میگیرد؟ اصلا چرا به آنها نور میدهد که بعد از آنها بگیرد؟ آیت الله جوادی آملی در تفسیر این آیه(آیه ۱۷ سوره مبارکه بقره) میفرمایند: اگر در اول راه نوری نداشته باشند خیلی گمراه و متحیر نمیشوند چون هنوز اول راه هستند ولی اگر کسی تا نیمه های راه نور داشته باشد و وسط راه نورش خاموش شود در حیرت و گمراهی میماند.

موسیقی حرام است

۱۲- امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرمایند:  فرشتگان به خانه ای که در آن شراب، دف(نی و دایره) و طنبور(سه تار) و نرد (آلات قمار) وجود داشته باشد وارد نمیشوند و دعای آن خانه به اجابت نمی رسد و برکت از آن خانه دور می شود. (وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۳۵، ح۱۳) (سنن النبی(ص)، ج۸، ص۱۷۱، ح۱۳۰۱۹)، لئالی الأخبار، ج۵، ص۲۲۲)

۱۳- پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: نوازنده سه تار در روز قیامت حاضر میشود، در حالی که صورتش سیاه و در دستش طنبوری از آتش است و بالای سرش هفتاد هزار ملک [از مأمورین عذاب] خواهد بود که در دست هر یک گرزی از آتش است که بر سر و صورت او می زنند،اهل غنا از قبرش کور و کر و لال محشور می شود، زناکار و اهل مزمار و دف نیز همانند او محشور میشوند. (یحارالانوار، ج۷۶، ص۲۵۳) (مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۱۹)

قابل توجه اینکه حشر اهل غنا در این روایت با حشر شخص زناکننده یکسان شمرده شده!!!

۱۴- مردی از اهل شام از حضرت علی علیه السلام درباره معنای آواز کبوتر (قمری) پرسید. حضرت فرمودند: او نوازندگان موسیقی و آوازه خوانان را نفرین میکند. (بحارالانوار، ج۷۹، ص۲۵۲، ح۸) (لئالی الأخبار، ج۵، ص۲۲۱) (وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۳۴، ح۱۰)

۱۵- حضرت علی علیه السلام فرمودند: سلام کردن به شش گروه جایز نیست: یهودی، نصرانی، کسانیکه نردبازی میکنند، شرابخوارن، نوازندگان نی و طنبور. (بحارالانوار، ج۷۹، ص۲۵۲، ح۷) (خصال، ج۱، ص۳۳۰، ح۲۹) (الرائد-ابن قولویه، ص۴۹۰)

۱۶- امام رضا علیه السلام فرمودند: گوش دادن به آلات موسیقی مثل تارها از گناهان کبیره است. (مستدرک، ج۲، ص۴۵۹) (مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۲۰،ح۱۵۱۷۸)

۱۷- حضرت علی علیه السلام فرمودند: بر قومی از بنی اسرائیل شبانه عذاب نازل شد، صبح که شد، دریافتند که چهار گروه از آنان نابود شده اند: طبل زنندگان، آوازخوانان، احتکار کنندگان، رباخواران. (مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۷)

۱۸- امام صادق علیه السلام فرمودند: (در آخر الزمان) آلات لهو و لعب (موسیقی) را می بینی که در رهگذر مردم آشکارا به کار گرفته می شود، مردم عبور میکنند و کسی جرأت نمی کند که از آن جلوگیری به عمل آورد. (منتخب الاثر، ص۵۳۴)  (بشاره السلام، ص۱۲۶) (بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۵۸)

۱۹- پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: کسی صدایش را به غنا بلند نمی کند، مگر اینکه خداوند دو شیطان بر او مأمور می کند که بر دوشهای او سوار شوند و با پاشنه پایشان بر سینه وی می زنند تا وقتی که وی ساکت شود. (بحارالانوار، ج۷۶، ص۲۴۷) (مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۱۴)

۲۰- پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: همانا خداوند، دف، طبل، نی ها، و آلات لهو و لعب را حرام کرده است. (مستدرک، ج۲، ص۴۵۸)

۲۱- از امام سجاد علیه السلام روایت شده که فرمودند: خدای متعال ملتی را که در میان آنها بربط به صدا در آید، پاک و سعادتمند نمی کند. (وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۳۱۳)

۲۲- پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمودند: غنا مؤثر به سوی زنا است. (بحار الانوار، ج۷۶، ص۲۴۷) (مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۱۴)

۲۳- پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: همانا گروهی خواهند بود که شب را تا به صبح به لهو و شرب خمر و غنا مشغول می شوند، پس به همین جهت مسخ می گردند و به صورت میمونها و خوکها در می آیند. (بحارالانوار، ج۷۶، ص۱۳۲)

۲۴- امام صادق علیه السلام فرمودند: خانه ای که محل غنا باشد از بلاهای خطرناک ایمن نمی باشد و دعا در آن خانه مستجاب نمی شود و فرشتگان الهی به خانه غنا وارد نمی شوند. (الکافی، ج۶، ص۴۳۳) (وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۳۰۳)

۲۵- از امام صادق علیه السلام درباره غنا سؤال کردند.حضرت فرمودند: به خانه هایی که خداوند از اهل آنها روگردان است، داخل نشوید. (الکافی، ج۶، ص۴۳۴) (وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۳۰۶)

همچنین فرمودند:

۲۶- مجلس غنا مجلسی است که خدای متعال به اهل آن نظر [رحمت] نمی کند.

۲۷- امیرالمؤمنین علی علیه السلام اطلاع یافت که مردی طنبور می نوازد، حضرت او را از این کار بازداشت و طنبور او را شکست، سپس از وی خواست که توبه کند و او نیز توبه کرد. سپس قرمود: آیا میدانی هنگامی که طنبور نواخته می شود چه می گوید؟

عرض کرد: وصی پیامبر داناتر است.

حضرت فرمودند: طنبور در هنگام نواختن می گوید:

سَتَندِم سَتَندِم أیا صاحِبی                سَتَدخُل جَهَنَّمَ أیا ضارِبی

بزودی پشیمان میشوی،بزودی پشیمان میشوی ای دارنده من

به زودی داخل دوزخ می شوی ای نوازنده من

(مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۲۰)

۲۸- امام رضا علیه السلام فرمودند: هرکس خود را از غنا پاک نگه دارد، خداوند به باد دستور می دهد درختی را که در بهشت است به حرکت درآورد و صدایی بشنود که مانندش را هرگز نشنیده است،و کسیکه خود را از غنا باز ندارد هرگز آن صدا را نشنود. (الکافی، ج۶، ص۴۳۴) (وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۳۱۷)

  و در حدیث دیگر:

۲۹- امام صادق علیه السلام فرمودند: شنیدن صدای این درخت بهشتی، عوض و پاداش است برای کسی که در دنیا از خوف خدا از شنیدن غنا پرهیز نماید. (بحارالانوار، ج۸، ص۱۲۷)

۳۰- ابو درداء روایت می کند: روزی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ضمن سخنان خود درباره بهشت و نعمتهای آن مطالبی بیان فرمود، درمیان جمعیت  عربی بادیه نشین بود، برخاست و روی زانو نشست و گفت: یا رسول الله! آیا در میان نعمت های بهشتی گوش دادن به آواز خوانی و موسیقی نیز وجود دارد؟حضرت فرمودند: آری! در بهشت نهری است که در دو طرف آن دختران سفید و نورانی قرار گرفته اند و با صداهای زیبای خود چنان آوازی می خوانند که مخلوقات جهان هرگز مثل آن را نشنیده اند، و آن از بهترین نعمت های بهشتی است.(بحارالانوار، ج۳۳، ص۵۴۷) (کتاب العدل و المعاد، باب ۲۳، حدیث ۱۸۲)

۳۱- از امام صادق علیه السلام سؤال شد: انسان پست و فرومایه کیست؟ فرمودند: کسی که شراب بنوشد و طنبور بنوازد. (وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۳۴، ح۱۱) (لئالی الأخبار، ج۵، ص۲۲۲)

فرهنگ نامه ( توضیح) ابزار و سازهای ذکر شده در روایات:

۱) بربط:

به آن عود یا رود نیز گفته می شود: نواختن این ساز از روزگاران بسیار دور، در میان ایرانیان متداول بوده و بنا بر بعضی از نقل ها، از ایران به سایر کشورها از جمله عربستان رفته است و نام های گوناگونی به خود گرفته است.

بعضی نام این ساز را مشتق از «بر» به معنای سینه و «بط» به معنای مرغابی می دانند، و برخی این نام را با نام موسیقیدان مشهور زمان خسروپرویز، باربَد، بی ارتباط نمی دانند.

به هر حال، این ساز متشکل از یک محفظه طنین شبیه یک گلابی است که از درازا به دو نیم شده باشد. در آغاز سه سیم داشت و بعد برای تقویت صوت، این سه سیم را جفت بستند. پس از چندی دارای ده رشته سیم گردید.

۲) تار:

این ساز را از دسته ی سازهای زخمه ای (زخمه به گیردادن انگشت و یا هر جسم دیگر به سیم ساز و کشیدن و سپس رها کردن آن اطلاق می شود. سیم پس از رها شدن تا مدتی حالت ارتعاش دارد و از آن صداهایی حاصل میشود.) ایرانی به حساب آورده اند. مرحوم دهخدا اختراع آن را نیز به ایرانیان نسبت داده است.

این ساز از یک دسته ی بلند، حدود ۴۵ تا ۵۰ سانتی متر ویک کاسه تشکیل شده که بخش کاسه آن به دو قسمت بزرگ و کوچک تقسیم شده است و تعداد سیم های آن شش عدد می باشد.

البته بعید به نظر نمی رسد که واژه ی تار که در روایات بصورت جمع آمده «اوتار» اشاره به رشته و یا وتر یا سیم سازهای زخمه ای باشد نه سازی که امروزه به آن تار میگویند. در متون قارسی قدیمی نیز واژه ی تار در معنای یک ساز مستقل، آن هم با ویژگی های امروزی نیامده است.

۳) تُنبور(طُنبور):

این ساز را نیز از دسته ی سازهای زخمه ای ایرانی به حساب آورده اند که واژه طنبور معرّب آن است.

فارابی این ساز را ساز دوران جاهلیت معرفی می کند و معتقد است که این ساز فقط قادراست الحان جاهلیت را بنوازد و تا سده هفتم هجری معمول بوده است. بعضی نیز آن را همان سه تار امروزی دانسته اند.

به هر حال، این ساز دارای شکمی گلابی شکل و دسته ای دراز است و سیم های آن چهار عدد است و معمولا بدون مضراب و با انگشت نواخته میشود.

۴) دف:

در فارسی به آن دایره نیز گفته میشود، هرچند در ادبیات فارسی از خود واژه دف نیز استفاده میشود.

۵) طبل:

این ساز که از دسته ی سازهای ضربی (حصول صوت در این دسته از سازها بر اثر کوبیدن جسمی با نرمی یا سختی معین بر پوستی که بر روی آن کشیده شده، صورت می گیرد.) است، از یک استوانه میان تهی که بر دو سوی آن پوست کشیده شده، تشکیل یافته است و حصول صوت در آن بوسیله دو قطعه چوبی است که از آنها به کوبه های ساز تعبیر میشود.

۶) عود:

این ساز را از دسته ی سازهای زخمه ای ایرانی و از خانواده بربط دانسته اند، هرچند برخی آن را مأخوذ از «العود» عربی می دانند که از طریق اعراب به سایر کشورها راه یافته است.

این ساز بسیار بزرگ از یک شکم گلابی شکل و دسته ای بسیار کوتاه تشکیل شده به گونه ای که قسمت عمده طول سیم ها – که ده سیم یا پنج سیم جفتی است – در امتداد شکم قرار گرفته است.

عود دارای صدایی بم و غم انگیز است.

۷) مزمار:

به نظر می رسد واژه مزمار که جمع آن در  روایات مزامیر آمده، کلمه عامی است که برای کلیه سازهای بادی (نیروی محرکه صوت در این سازها، عمدهً نفس آدمی است.) استعمال میشود؛ چنانکه واژه «نی» در فارسی به همه ی سازهای بادی اطلاق میشود.

۸) مِعزَف (معزفه):

کلمه معزف که جمع آن معازف است، در لغت عرب به کلیه سازهای رشته ای مانند چنگ، قانون و سنتور گفته میشود.بعضی معتقدند که کلمه معزف به ساز «پیانو» نیز گفته میشود.

احادیث از وبسایت « رازهای موسقی» برگرفته شده است